Konuya iki soru sorarak girmek istiyorum.
Yasalar kim/kimler için yapılır?
Özgürlüklerin sınırını kim/kimler çizer?
Ya da aynı soruları şöyle de sorabiliriz:
Toplumlar, yasa yapma gereği neden duyar?
Özgürlüğün sınırını iyilere göre mi yoksa kötülere göre mi çizilir?
Bu yazımızda siyaset terminolojisi ile analiz ya da gerekçelendirme yapmayacağız.
Günlük yaşamdan somut bir örnek vererek meramımızı anlatmaya çalışacağız.
Uçakla yolculuğa çıkacaksınız, havaalanının kapısından içeri girdiniz, içeride 0,50 litre su almak istediğinizde 10 TL yerine, 100 – 150 TL ödersiniz, değil mi!!!
Suya, neden 10 TL yerine 100 – 150 TL para ödemek zorunda bırakıldığınızı hiç düşündünüz mü?
Çünkü, havaalanı içine su ve benzeri içecekleri sokmak yasaktır da ondan!!!
Böyle bir yasak neden konulmuş olabilir?
Kötüler/kötülük, kimseye zarar ver(e)mesin diye hiç kimse yanında su ve benzeri içecek ile havaalanına giremiyor, biliyorsunuz değil mi? Bu tür yasaklar El Kaidenin 11 Eylül saldırısı sonrasında daha sıkı şekilde uygulanmaya başladığını belirtmeliyim.
Normal vatandaşların (iyilerin) su içme yanında taşıma özgürlüğünü kısıtlayıp/kaldırıp yerine kötülüğü (kötüleri) engelleyebilmek için su taşıma yasağı getirilmesi, “toplumsal özgürlüklerin sınırını kim/kimler belirler?” sorusunun yanıtını somut olarak veriyor diye düşünüyorum.
Kendi suyunu taşıyıp içme özgürlüğü, kötülük (El Kaideli teröristler) yüzünden, rahatlıkla su bulundurma/taşıma yasağına dönüşebiliyor. Yönetici otoritenin yasaklar getirmede, iyileri değil, kötülükleri baz alması, kötülük korkusu yüzünden iyilerin özgürlüklerini kısıtlaması itiraz edilmesi gereken bir işleyiş değil midir?
Benzer şekilde terörist saldırısı korkusuyla tüm yolcuların giysileri, takı, kemer ve ayakkabılarının çıkarttırılması, bazen de iç çamaşıra varıncaya kadar her şeyin aranması nasıl bir durumdur?
Bu durum, para vererek (bilet alarak) kişinin kendisine işkence yaptırtması değil de nedir?
Yönetici otoritenin çeşitli nedenlerden (kötüleri kontrol edememe, tespit edememe, yakalayamama, biraz da işin kolayına kaçma ve benzeri gerekçelerden) dolayı iyi insanların özgürlüklerini kısıtlanması yani yasaklar koyması sonuçta bir çelişki değil midir?
Bu durumda şöyle bir genelleme yapmamızı mümkün olabiliyor.
Özgürlüklerin sınırını iyiler değil kötü(lük)ler çizerler. Otorite ise bu duruma bilerek ya da bilmeyerek çanak tutar ya da kolayına geldiği için bu duruma göz yumar ya da görmemezlikten gelir.
Yönetim otoritesinin kötüleri belirlemek, yakalamak, kontrol etmek, cezalandırmak dolayısıyla güvenliği sağlamak aslî görevidir. Güvenlik zafiyeti sorununu çözmek yerine herkese yönelik yasaklar getirmek, sorunu çöz(e)mediği gibi özgürlüklerin kısıtlanmasıyla sonuçlanmaktadır.
Özgür bireylerin de, bu çelişkiyi dile getirip “kötü(lük)lere engel olamadığınız için bizim (iyilerin) özgürlüklerini neden kısıtlıyorsunuz” demesi gerekmez mi?
Kısaca,
İyilerin özgürlüklerinin sınırı, kötüleri düşünerek ya da kötülük korkusu yüzünden kısıtlanmamalıdır. Yönetici otorite özgürlükleri kısıtlamaya değil genişletmeye, kötülükleri ise önlemeye odaklanması gerekir. Vergi alan yönetici otoritenin asıl görevi, kötü(lük)lerden iyileri korumaktır, yoksa işin kolayına kaçıp, kötüler yerine herkesin özgürlüğünü kısıtlamak değildir. Kötüleri ayıklamak, bulmak ve bertaraf etmek, kısaca kötülüğe engel olmak, başka kişilere zarar vermesinin önüne geçmek, yönetim otoritesinin asli görevidir.
Herkese yönelik yasakçı yaklaşımlar yönetim otoritesini rehavete sürükleyeceği gibi görevini ciddiyetle yapmaktan alıkoyacağı, iyilerin yaşamlarını ise çekilmez hale getireceği unutulmamalıdır.
Görüşlerime bilmem katılır mısınız?
İbrahim Naki AVŞAR (25.5.2025) Karşıyaka/İZMİR
